Vì sao Newcastle hiếm khi thủng lưới trong hiệp một?

14h38 ngày 28/8/2022 giờ London, tiền vệ Ruben Neves sút từ cự ly hơn 25 m hạ gục thủ môn Nick Pope. Đó là lần gần nhất Newcastle thủng lưới trong hiệp một. Họ đã chơi 16 trận ở Ngoại hạng Anh kể từ đó, và tính trên mọi đấu trường là 21 trận.

Nhiều sự kiện đã xảy ra kể từ đó, như World Cup, Liz Truss lên làm Thủ tướng Anh rồi từ chức, hay Nữ hoàng Anh Elizabeth II qua đời. Trong thời gian này, Newcastle không thủng lưới ở hiệp một dù đã đụng những đối thủ mạnh như Arsenal, Man Utd hay Tottenham.

Hậu vệ Kieran Trippier sau trận gặp Crystal Palace trên sân Selhurst Park, London tối 22/1. Ảnh: Reuters

Hàng thủ với thủ môn Pope, bộ tứ vệ Kieran Trippier, Fabian Schar, Sven Botman và Dan Burn đều gây ấn tượng. Lối chơi gây áp lực của HLV Eddie Howe và sự hoán đổi vị trí phòng ngự của Newcastle cũng là yếu tố quan trọng. 18% số bàn thua của Newcastle mùa này đến trong hiệp một, thấp nhất giải, trong khi những đội đứng gần họ là Arsenal đạt 31% hay Man City 40%.

Newcastle đã thủng 11 bàn ở Ngoại hạng Anh mùa này, trong đó chỉ hai bàn ở trong hiệp một, trận gặp Man City và Wolverhampton. Họ chưa thủng lưới lần nào tại giải kể từ ngày 6/11/2022, khi Romain Perraud ghi bàn muộn cho Southampton. Ngoài bàn của Neves, 10 bàn còn lại vào lưới Newcastle đều ghi trong cấm địa. Thành tích 16 trận sạch lưới hiệp một của Newcastle đứng thứ ba trong lịch sử Ngoại hạng Anh, sau Aston Villa với 18 trận mùa 1995-1996 và Arsenal 20 trận mùa 1998-1999. Để phá kỷ lục của Arsenal, thầy trò Howe cần giữ trắng lưới các hiệp một cho đến trận gặp Man City tại Etihad ngày 4/3.

Chín bàn thua của Newcastle trong hiệp hai cũng là thành tích tốt nhất Ngoại hạng Anh mùa này. Các thống kê cũng cho thấy họ không thực sự chơi tệ hơn ở hiệp hai, thậm chí còn mất bóng ít hơn trong giai đoạn này. Tuy nhiên, hơn nửa bàn thua của Newcastle tại giải đến từ phút 54 đến 64, ngay trước khi Howe thay những người đầu tiên.

Nigel Winterburn là hậu vệ Arsenal trong giai đoạn lập kỷ lục nói trên. Khi được hỏi về điều này, ông nói: "Hiệp một thường diễn ra chặt chẽ hơn, nhưng mục tiêu của chúng tôi không phải là giữ sạch lưới chỉ trong hiệp một. Rõ ràng Newcastle cũng như vậy, và họ đang tự tin về cách thức tổ chức phòng thủ của đội hiện tại".

Mark Bosnich là thủ môn Aston Villa giai đoạn 1995-1996 nói trên, và ông cũng lần đầu nghe tới thống kê này như Winterburn. "Trong hiệp hai, cầu thủ thường mệt hơn và dễ mắc lỗi", Bosnich nói. "Cũng có những trận đội dẫn trước với cách biệt an toàn sẽ trùng xuống và để thủng lưới. Chiến thắng 4-1 của Newcastle trên sân Fulham và Southampton là ví dụ".

Bosnich cho biết HLV không bao giờ chỉ đạo cầu thủ chơi chặt chẽ chỉ trong hiệp một. "Tuy nhiên các tiền đạo thường nghĩ rằng mục tiêu trong hiệp một là phá sức hậu vệ, để có cơ hội ghi bàn trong hiệp hai khi đối thủ đã mệt mỏi", cựu thủ môn Australia nói thêm.

Bàn thắng kỳ vọng (xG) là thông số tính khả năng thành bàn của một pha dứt điểm, dựa trên mô hình thống kê của vô vàn pha dứt điểm và xác suất thành bàn của chúng. Thông số này tính từ 0 đến 1, xG bằng 0 tức là cú sút ở hoàn cảnh như thế chưa bao giờ thành bàn. Còn xG bằng 1 tức là pha dứt điểm như thế luôn luôn thành bàn. Những pha dứt điểm của đối thủ trước Newcastle trong hiệp một có xG tổng cộng là 7,36, so với xG 10,63 trong hiệp hai. Thống kê này cho thấy họ phòng ngự tốt hơn trong hiệp một, đồng thời có nghĩa đối thủ dứt điểm tệ hơn ở nửa đầu trận.

Lý do khiến đối thủ dứt điểm không thành bàn như kỳ vọng có thể nhờ tài năng của thủ môn Pope. Anh giữ sạch lưới nhiều trận hơn bất cứ thủ môn nào khác ở năm giải hàng đầu châu Âu mùa này.

Bàn thắng kỳ vọng dựa trên dứt điểm cầu môn (xGOT) là một thống kê khác cho thấy năng lực của thủ môn. Nó thể hiện khả năng thành bàn của một pha dứt điểm hướng về cầu môn từ 0 đến 1, dựa trên xG và vị trí bóng bay tới khung thành. Thủ môn nào có số bàn thua càng ít hơn xGOT, càng chứng tỏ khả năng cứu thua tốt. Nếu lấy xGOT trừ số bàn thua, thông số của Pope là +3,6, cao thứ tư tại giải sau Alisson, Kepa Arrizabalaga và Bernd Leno.

Thủ môn Nick Pope sau trận thắng Southampton ở bán kết lượt đi Cup Liên đoàn Anh tối 24/1 trên sân St. Mary's. Ảnh: Reuters

Nhưng liệu có phải Pope chơi tốt hơn trong hiệp một nếu so với hiệp hai? Thống kê chỉ ra điều ngược lại. xGOT trừ số bàn thua của anh hiệp một là +1,29, so với +2,30 trong hiệp hai.

Tuy nhiên cách tiếp cận này đã đi đến gần câu trả lời chính. Nếu nhìn vào xG và xGOT mà Newcastle phải nhận, có thể thấy rõ đối thủ dứt điểm tệ hơn trong hiệp một trước đối thủ này.

xG Newcastle phải nhận hiệp một là 7,36, so với 10,63 trong hiệp hai. Còn xGOT của họ hiệp một là 3,29 và hiệp hai là 11,30. xG và xGOT của Newcastle trong hiệp hai không chênh nhau quá nhiều, nhưng trong hiệp một xGOT họ phải nhận chưa bằng một nửa so với xG. Điều đó có nghĩa khả năng dứt điểm của đối thủ trước Liverpool trong hiệp một tệ hơn mức bình thường hơn 50%.

Nhìn vào những cơ hội mà đối thủ bỏ lỡ trước Newcastle những tháng gần đây, có thể hiểu được thống kê này. Trong trận ở Crystal Palace hôm 22/1, trung vệ chủ nhà Chris Richards có cơ hội đánh đầu thoải mái từ phạt góc ngay trước giờ giải lao, nhưng anh đưa bóng vọt xà. Trung vệ Arsenal Gabriel Magalhaes có cơ hội tương tự ở phút 35 trận hôm 3/1, nhưng bóng cũng không trúng đích. Khi Newcastle thắng 3-0 tại Leicester hôm 26/12, cơ hội tốt nhất của chủ nhà trong hiệp một là cú sút lên trời của tiền đạo Patson Daka. Ở ba tình huống trên, xGOT đều bằng 0 do bóng không hướng tới cầu môn.

Pha bỏ lỡ của Patson Daka khi Leicester tiếp Newcastle trên sân King Power ngày 26/12/2022. Ảnh: Athletic

Khi Chelsea làm khách tại Newcastle hôm 12/11, tiền đạo Armando Broja cũng có cơ hội tốt nhưng đá thẳng vào chân thủ môn Pope, đồng nghĩa xGOT của cú sút này thấp bởi gần như thủ thành nào cũng có thể cản phá.

Dĩ nhiên tiền đạo đối thủ không thể dứt điểm tệ như vậy mãi, bởi 16 trận cũng là một mẫu thống kê không nhỏ. Nhưng có một yếu tố cho thấy thành tích của Newcastle không chỉ dựa vào may mắn. Nhiều pha dứt điểm của đối thủ bị các cầu thủ Newcastle chơi lăn xả để chắn lại trước khi bóng tới cầu môn.

Trong trận gặp Fulham hôm 15/1, Burn và Schar đều chắn cú sút của Aleksandr Mitrovic từ cự ly 11 m. Tiền vệ Miguel Almiron cũng từng chặn cú sút của Ben White ở trận gặp Arsenal tại Emirates. Khi tiền vệ Leeds United Brenden Aaronson tưởng như đã đánh lừa được Pope với cú sút về góc thấp bên trái, Burn dạng chân ra chắn lại. Đặc biệt hơn cả có lẽ là pha chuồi người chắn bóng của Burn trước cú sút cận thành của Emi Buendia ở trận gặp Aston Villa.

Pha nhoài người chắn bóng của Dan Burn trong trận gặp Aston Villa trên sân St. James's Park ngày 29/10/2022. Ảnh: Athletic

Newcastle đã chắn được 41 trong 87 pha dứt điểm của đối thủ trong hiệp một mùa này, tỷ lệ 47,1%. Trong hiệp hai, thông số này giảm xuống chỉ còn 31,5%. Tỷ lệ Newcastle chắn cú dứt điểm của đối thủ trong hiệp một cao thứ ba Ngoại hạng Anh, sau Man City 65,5% và Arsenal 59,9%. Còn nếu chỉ tính trong hiệp hai, họ đứng thứ tám.

Vậy vì sao Newcastle giữ sạch lưới trong hiệp một ở 16 trận liên tiếp? Bởi hàng thủ họ xuất sắc, đối thủ dứt điểm tệ và khả năng chắn bóng cứu nguy của các cầu thủ hiệu quả hơn so với hiệp hai. Họ cần duy trì được những yếu tố này thêm năm trận nữa để lập kỷ lục.

Xuân Bình (theo Athletic)